Kontrola zarządcza

Wprowadzone do polskiego systemu prawnego, na podstawie przepisu art. 68 u.f.p.,  pojęcie kontroli zarządczej funkcjonuje w teorii i praktyce organizacji od wielu  lat (m.in. Otley, 1980; Flamholtz i inni, 1985; Dent, 1990; Simons, 1995; Abernethy i Chua, 1996; Fisher, 1998; Chenhall, 2003; Alvesson and Karreman, 2004).

Otley (1999) definiuje kontrolę zarządczą jako proces, który dostarcza informacji przydatnych dla menedżerów w wykonywaniu ich pracy oraz rozwijaniu pożądanych wzorców zachowań. W mojej ocenie definicję tę należy uzupełnić o stwierdzenie, że proces ten dostarcza informacji zarówno menedżerom jak i pracownikom. Chenhall (2003) argumentuje, że kontrola zarządcza nie tylko oddziałuje na menedżerów, ale szerzej na różne aspekty funkcjonowania organizacji, a pośrednio i jej otoczenia. Nie chodzi zatem jedynie o wykorzystanie zasobów dla skutecznej realizacji celów, ale o zapewnienie takiej struktury, procesów i wzajemnych oddziaływań, które zapewniają przewagę konkurencyjną, w tym poprzez zapewnienie ładu instytucjonalnego.

Jest to ogół działań wspierających strategię organizacji i prowadzących do uzyskania przewagi konkurencyjnej poprzez lepsze dopasowanie organizacji do jej otoczenia (Govindarajan i Gupta, 1985; Simons, 1987; Dent, 1990; Samson i inni, 1991; François-Henri, 2006).

Różne procesy, jakie zachodzą w organizacjach są ze sobą powiązane i należy analizować ich wpływ na siebie nawzajem oraz na wyniki organizacji jako całości (Dent, 1990; Fisher,1998). Malmi i Brown (2008) wskazują na jeszcze jeden aspekt analizowania kontroli zarządczej z perspektywy procesów. Mianowicie, skupienie się jedynie na kwestiach finansowych ogranicza zrozumienie wpływu kultury organizacyjnej na procesy i wyniki działalności organizacji. Właściwie zaprojektowany i wdrożony w życie system kontroli zarządczej może ułatwić projektowanie i osiągnięcie celów organizacyjnych jedynie w warunkach posiadania kapitału społecznego (Coleman, 1988; Sandefur i Laumann, 1998; Putnam, 2000; Seibert i inni, 2001; Lin i inni, 2017).